نشانه تصویری
بسیاری از نشانهها، آرمها یا لوگوها با تصاویری ساخته میشوند که برای همه آشناست؛ مثل تصویر انسان و جانوران در حالتهای مختلف، گلها و گیاهان، بناهای معماری و سایر ساختههای بشر، پدیدههای طبیعی و… این شکلها یا صورتکها گاه براساس تناسب آن با جنبههایی از هدفها یا آرمانهای سازمان بهعنوان منبع الهام، فکر یا ایده. این نوع نشانهها از گذشته تاکنون برای سازمانها، محصولات و خدمات استفاده شده و میشوند. تفاوت اصلی این نشانهها با نشانههای تصویری اطلاع رسانی و راهنما دراین است که فکر و ایده طراحی آنها، آن چیزی نیست که نشان میدهند؛ بلکه به نام یا اجزایی از نام سازمان اشاره دارند یا گاهی به فعالیت آن سازمان یا خصوصیاتی از محصول یا خدمات اشاره میکنند یا آنکه به فکر و ایدهای اشاره میکنند که از آن معنایی بجز تشابه صوری آن با موضوع را میتوان استنباط کرد که به این شیوه استفاده از تصویر، نماد یا سمبول گفته میشود.
به بیان سادهتر، در نشانه تصویری استفاده از تصویر شیر، سیمرغ، یک جنگجوی باستانی، گل سرخ یا درخت سرو، آنطور که در نشانههای راهنمای تصویری استفاده میشود، به معنای وجود قفس شیر یا پرنده در باغ وحش، یا محل لباس سربازان باستانی، یا باغ گیاه شناسی نیست! بلکه طراح با این نشانه میخواهد به نام سازمان یا محصولی اشاره کند، که این کار بطور غیرمستقیم و گاه مبالغه آمیز برای بیان موضوعهایی مثل قدرت، شگفتی، شکوه یا پاسداری از سنتهای فرهنگی صورت میگیرد و به نوعی با سازمان، محصول یا خدمات ارائه شده مربوط است. نشانههای تصویری نیز مثل هر نشانه دیگر در ارتباط تصویری، کم و بیش از ویژگیهای توصیه شده و لازم، مثل سادگی، تمایز و به یادماندنی بودن برخوردارند.
نشانه نوشتاری
گاه نشانهها تنها براساس شکل نوشتاری نام سازمان یا محصول یا کالا طراحی میشوند. حدود پنجاه سال پیش در کشورهای صنعتی، طراحی نشانه تنها براساس نام، به دلیل رقابت میان کالاها و خدماتی که بسیاری از آنها مشابه یکدیگر بودند، بسیار گسترش یافت. این نشانه ها هنگام پیدایش و وفور ناگهانی آنها در آن زمان،به “لوگوتایپ” شهرت یافتند که ترجمه فارسی آن کم و بیش نشانه نوشته است. دلیل طراحان برای روی آوردن به این نوع نشانه این بود که هر نام در شکل نوشتاری خود منحصر به فرد و مختص همان نام است؛ برای مثال شکل حروف تشکیل دهنده هریک از از نام های “هما”، “سپاهان”، “گوهربین” یا “چشمه” در ترکیب الفبایی آن کلمه با کلمات دیگر تفاوت دارد، و این یکی از ویژگیهایی است که هر نشانه باید داشته باشد و آن تمایز است. برای طراحی نشانه براساس نان نوشته شده، طراح علاوه بر آنکه ویژگی شکل نوشتاری نام را در نظر میگیرد، با انتخاب قلم، فونت یا سبک نوشتاری خاص و گاه بطورکلی طراحی نوشته، نشانهای طراحی میکند که همان نام سازمان یا محصول است، ولی در عین حال به دلیل شیوه طراحی آن، از نظر بصری با بعضی از جوانب فعالیت سازمان یا نوع محصول نیز تناسب دارد. این نشانهها در آغاز به نام فرنگی “لوگوتایپ” معروف شدند، و به مرور زمان به آن ها بطور خلاصه “لوگو” گفته میشد. ولی امروزه از کلمه لوگو برای هر نشانه به هر شکلی که باشد، استفاده میشود. در اصطلاح حرفه ای به این گونه نشانهها، “نشانه نوشته” نیز میگویند.
حروف اختصاری (حرف نماد)
طراحی نشانه براساس چند حرف اختصاری به جای نام، شباهت زیادی به طراحی نشان نوشته دارد. معمولا طراحان وقتی به طراحی نشانه با حروف اختصاری رو میآورند که نام سازمان یا محصول از چند کلمه تشکیل شده باشد و سفارش دهنده مایل باشد سفارش، محصول یا خدماتش با همان چند حرف اختصاری شناخته شود. طراحی نشانه براساس حروف اختصاری به دلایل متعدد در زبان های لاتین بیشتر رایج است. این امر دلایل زیادی دارد که مهمترین آن نوشتن حروف در نگارش به آن زبان هاست؛ ولی در ایران نیز بعضی از سازمان ها یا نهادها به خلاصه کردن نامشان به همان حروف اختصاری اقدام میکنند. ولی از آنجا که نام کامل سازمان یا محصول بطور رسمی بیشتر همراه با نشانه آن میآید، طراحی نشانه براساس حروف اختصاری همیشه می تواند یکی از گزینههای طراحی باشد بدون آنکه نیازی به خلاصه کردن رسمی نام باشد. در این صورت طراح با توجه به امکانات و شکل خاص و مناسبی که حروف اختصاری یک سازمان در اختیار او می گذارد، میتواند با توجه به نام سازمان یا محصول که از چند کلمه تشکیل شده است، برای رسیدن به یک راه حل بصری مناسب و شکل خاص، برای طراحی نشانه از تک حرفهای اختصاری آن نام استفاده کند.
نشانه های ترکیبی
نشانههای ترکیبی، تلفیقی از نشانه تصویری و نشانه نوشته است یعنی هردو نشانه برای سازمان مورد نظر استفاده میشود.